Dysplazja stawów biodrowych (ang. hip dysplasia – HD)
Po pojęciem dysplazji rozumiemy nieprawidłowy rozwój tkanek. W przypadku stawów biodrowych polega to na nieprawidłowym ukształtowaniu struktur kostnych stawu w okresie wzrostu. Problem dotyczy przede wszystkim ras psów dużych i olbrzymich, chociaż sporadycznie może wystąpić u mniejszych ras, a nawet u kotów i jest uwarunkowany genetycznie, jednak znaczący wpływ na fakt wystąpienia dysplazji stawów biodrowych mają czynniki środowiskowe, takie jak intensywność ruchu oraz żywienie w okresie wzrostu. Pies rodzi się bowiem zwykle z prawidłowo wykształconymi stawami biodrowymi. Zbyt luźne struktury stabilizujące staw, takie jak więzadło głowy kości udowej oraz torebka stawowa, powodujące niestabilność stawu, prowadzą w trakcie dalszego rozwoju do zmian w ukształtowaniu stawu, w szczególności takich struktur jak głowa i szyjka kości udowej oraz panewka biodrowa. W konsekwencji złego ukształtowania oraz niedopasowania struktur stawu dochodzi do zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych.
Objawy dysplazji stawów
Objawy dysplazji stawów biodrowych pojawiają się w zależności od stopnia jej nasilenia w wieku kilku – kilkunastu miesięcy, ale nierzadko dopiero w wieku kilku lat. Należą do nich: problemy ze wstawaniem zwłaszcza po dłuższym wypoczynku, sztywność chodu, problemy z kłusowaniem (pies zamiast kłusować kica jak zając). Należy podkreślić, że rodzaj i nasilenie objawów zależy od stopnia nasilenia dysplazji i u różnych psów obraz kliniczny może się różnić. Dla celów hodowlanych wyróżnia się następujące stopnie dysplazji stawów biodrowych:
A – wolny od dysplazji
B – podejrzany o dysplazję
C – dysplazja lekka
D – dysplazja umiarkowana
E – dysplazja ciężka
Rozpoznanie dysplazji stawów
Rozpoznanie opiera się na badaniu klinicznym oraz radiologicznym. Badanie kliniczne polega na ocenie postawy, obserwacji psa w ruchu oraz badaniu przedmiotowym, podczas którego lekarz ocenia zakres ruchomości stawów, ewentualną bolesność oraz występowanie tak zwanych krepitacji podczas poruszania stawami. Następnie w znieczuleniu ogólnym (narkozie), kiedy mięśnie szkieletowe psa są rozluźnione, lekarz ocenia stabilność stawów używając specjalnych chwytów, takich jak próba Bardensa, próba Ortolaniego, próba Barlowa. Następnie, w specjalnych ułożeniach na stole rentgenowskim wykonywane są zdjęcia RTG stawów biodrowych.
Należy podkreślić, że pierwsze widoczne objawy dysplazji stawów biodrowych pojawiają się często już po zakończeniu wzrostu zwierzęcia, często nawet u zwierząt kilkuletnich i na tym etapie są one nieodwracalne. Dlatego ważne jest, żeby pierwsze badanie w kierunku dysplazji stawów biodrowych u ras psów predysponowanych (dużych i olbrzymich) wykonywać u młodych szczeniąt, już w wieku 3-4 miesięcy, kiedy zwykle nie widać jeszcze żadnych niepokojących objawów. Wykryta na tym etapie niestabilność (nadmierne rozluźnienie stawów), prowadząca w dalszym etapie rozwoju do dysplazji, pozwala na podjęcie odpowiednich działań zapobiegających jeśli nie całkowicie, to przynajmniej częściowo nieprawidłowemu rozwojowi stawów biodrowych. Do działań tych zaliczamy przede wszystkim zapewnienie odpowiednich warunków środowiskowych zwierzęciu, w szczególności chodzi tu o odpowiednie traktowanie psa jeśli chodzi o ruch oraz żywienie. W wielu przypadkach takie postępowanie okazuje się wystarczające. W niektórych przypadkach może być wskazane leczenie operacyjne, w szczególności zespolenie (symphisiodeza) spojenia łonowego, należy podkreślić, że zabieg ten, przynoszący zwykle dobre efekty jeśli chodzi o wczesne leczenie dysplazji stawów biodrowych u psów, może być wykonany do dwudziestego tygodnia życia.
Leczenie dysplazji stawów
W przypadku stwierdzenia dysplazji stawów biodrowych u psów stosuje się, w zależności od stopnia nasilenia zmian, leczenie zachowawcze (przede wszystkim obejmuje ono redukcję masy ciała oraz stosowanie leków przeciwzapalnych), bądź operacyjne z zastosowaniem takich technik jak: usunięcie mięśni grzebieniowych (pectinektomia), odnerwienie stawów biodrowych (często łączone z pectinektomią), potrójna osteotomia miednicy, amputacja głowy i szyjki kości udowej oraz rzadko stosowane protezowanie stawów biodrowych (endoproteza).
